Bulut tohumlama birçok ülkede onlarca yıldır uygulanıyor olmasına rağmen hala tartışmalı bir konu.
Körfez ülkeleri Umman, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Yemen’de etkili olan şiddetli yağışlar çok sayıda kişinin ölümüne, bazı yerleşim yerlerinin sular altında kalmasına neden oldu. Bazıları “bulut tohumlama” uygulamasının orantısız yağışa neden olduğunu iddia ediyor.
Ancak meteorologlara göre çoğunluğu çöl olan bu ülkelerde son 75 yılın en yoğun yağışlarının nedeni bulut oluşumu değil.
Bulut tohumlama birçok ülkede onlarca yıldır uygulanıyor olmasına rağmen hala tartışmalı bir konu.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi meteorologu Ryan Maue, AP’ye şunları söyledi: “Bu kesinlikle bulut tohumlama değil. Eğer bu bulut tohumlama ile olsaydı, su sıkıntısı olmazdı. Havadan yağmur yağdıramazsınız ve 6 inç su alın.” Diyor.
Meteorologlar ve iklim bilimcileri, aşırı yağışın bulut manipülasyonundan kaynaklanmadığından emin olmanın bir yolunun, hava durumunu günler önceden tahmin etmek olduğunu söylüyor.
Atmosfer bilimi araştırmacısı Tomer Burg, bilgisayar modellerinin BAE’de önemli yağışları altı gün önceden öngördüğüne dikkat çekti.
Pensilvanya Üniversitesi’nden iklim bilimci Michael Mann, üç alçak basınç sisteminin, hava sistemlerini hareket ettiren hava nehri olan jet akımı boyunca Basra Körfezi’ne doğru yavaşça hareket eden bir fırtına treni oluşturduğunu söyledi.
Mann, “Bulut tohumlamayı suçlamak, hava durumu tahminlerini ve hava olaylarının nedenlerini göz ardı etmektir” diyor.
Michael Mann, “bulut tohumlama”yı suçlayanların aynı zamanda dikkatleri gerçekte olup bitenlerden başka yöne çekmeye çalışan iklim değişikliği inkarcıları olduğunu öne sürdü.
Londra Imperial College’dan iklim bilimci Friederike Otto şunları söyledi: “Şiddetli yağmurdan bahsederken iklim değişikliğinden de bahsetmemiz gerekiyor. Bulut tohumlamasına odaklanmak yanıltıcı olur.”
Bulut tohumlama nedir?
Bulut tohumlama, bir bulutun yağış üretme yeteneğini artıran bir hava durumu manipülasyon tekniğidir. Kullanılacak uçak gökyüzüne gönderilmeden önce meteorologların tohum atacakları doğru bulutu seçmeleri gerekiyor.
Bu işlem yalnızca iç yükselen hava akımları nedeniyle tümseklerde çalışır. Pilotlar uçaklarını bulutun alçak kısmına yerleştirir ve higroskopik (nem çeken) tuz parçacıklarıyla yüklü roketleri ateşler.
Sodyum ve potasyum klorür parçacıkları bulut gövdesine doğru yükseldikçe, küçük su damlacıklarını bulutun içine çekerler. Bu damlacıklar bir araya gelerek çoğalarak daha büyük yağmur damlalarını oluşturur. Ve daha ağır oldukları için gökten düşüyorlar.
Yıllık yağışın az olduğu bölgelerde bu yöntem, minimum enerji kullanımı gerektirdiğinden değerli bir su kaynağı oluşturur. Bir saatlik bulut ekimi 100 bin metreküpe kadar su sağlayabilmektedir.
Dünya çapında bulut ekimi yapan ülke sayısı 50’den fazladır. Bu işlem sadece yağış miktarını arttırmak için değil aynı zamanda daha soğuk bölgelerdeki dolu tanelerinin boyutunu azaltmak için de kullanılmaktadır. Dolu oluşumunu önleyerek fırtınaların neden olduğu hasarı önemli ölçüde azaltabilirsiniz.
Bulut tohumlama ne kadar etkilidir?
Yeni bir havadan tohumlama çalışması, radar tohumlamayı yansıtan net bir yağış modeli buldu ve yöntemin işe yaradığına dair kanıt sağladı. Ancak bilim insanları yöntemin ne kadar etkili olduğunun henüz netlik kazanmadığını söylüyor.
Bilim adamları Maue ve Mann, “Sonuçlar o kadar küçük ki, bilim adamları bunun gerçekten işe yaradığını söylemenin adil olup olmadığı konusunda anlaşamıyorlar” diyor.
Hangi ülkeler kullanıyor?
ABD’nin Kaliforniya eyaleti ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi kuraklıktan etkilenen bölgelerdeki hükümetler, küçük miktarlarda bile su elde etme umuduyla tohumlama gibi teknolojilere yatırım yapıyor.
REKLAMUtah yerel yönetimi tarafından yürütülen bir analiz, bulut tohumlamanın 2018’de su kaynaklarını yüzde 12 artırdığını tahmin ediyor.
Asya ve Orta Doğu’daki ondan fazla ülke de bulut tohumlama kullanıyor.